วินัยในตนเองคือความสามารถในการบังคับพฤติกรรมของตนเองด้วยตนเองซึ่งมีวุฒิภาวะประเภทหนึ่งที่มนุษย์ทุกคนควรมี สำหรับการพัฒนาคุณธรรมด้านการมีวินัยในเด็กปฐมวัยในสถานศึกษานั้น สามารถพัฒนาไปพร้อมๆกันทั้งวินัยในตนเองและวินัยต่อสังคม ซึ่งต้องอาศัยเวลาและการฝึกปฏิบัติให้เด็กมีโอกาสแสดงพฤติกรรมที่เอื้ออำนวย เด็กจะได้รับประสบการณ์จากการปฏิบัติกิจกรรมและพัฒนาไปสู่การมีวินัยในตนเองและวินัยต่อส่วนรวมในที่สุด การพัฒนาคุณธรรมด้านการมีวินัยในตนเองของเด็กปฐมวัยสามารถพัฒนาจากกิจกรรม สภาพแวดล้อม บรรยากาศของห้องเรียนและการจัดการชั้นเรียน กิจกรรมที่สนับสนุนการมีวินัยในตนเอง สารมารถจัดได้ในกิจกรรมดังต่อไปนี้
- การปฏิบัติตนในกิจวัตรประจำวัน ซึ่งได้แก่การสนับสนุนให้เด็กปฏิบัติกิจวัตรประจำวันที่เกี่ยวข้องกับตนเองในเวลาที่กำหนดให้ เช่น การเล่น การพักผ่อน การรับประทาน การทำความสะอาดร่างกาย ฯลฯ
- การปฏิบัติตนในกิจกรรมประจำวันที่สถานศึกษากำหนด ซึ่งได้แก่การสนับสนุนให้เด็กปฏิบัติตามเวลาของการทำกิจกรรมที่กำหนดและทำตามข้อตกลงหรือข้อกำหนดของการทำกิจกรรมนั้นๆ เช่น การเล่นตามมุมประสบการณ์หลังจากปฏิบัติกิจกรรมสร้างสรรค์แล้ว การเลิกเล่นเมื่อได้ยินสัญญาณให้เลิกพร้อมกับเก็บอุปกรณ์เข้าที่อย่างเรียบร้อย เป็นต้น
- การจัดประสบการณ์ให้เด็กรับฟัง รับรู้ มีส่วนร่วม เกี่ยวกับการมีวินัยในตนเองที่มีผลต่อตนเอง ต่อผู้อื่นและสิ่งแวดล้อม เช่น การให้ฟังนิทานแล้วแสดงความคิดเห็น การฟังสถานการณ์และผลกระทบที่เกิดขึ้น แล้วร่วมกันแสดงความคิดเห็นถึงข้อดีข้อเสียและกำหนดเป็นแนวทางหรือวิธีที่พึงปฏิบัติ การให้ร่วมกันกำหนดกติกา กฏเกณฑ์ ข้อตกลงต่างๆเพื่อการอยู่ร่วมกัน เป็นต้น
- บรรยากาศของห้องเรียน บรรยากาศของห้องเรียนจะต้องส่งเสริมให้เด็กเกิดการเรียนรู้อย่างมีความสุข และมีบรรยากาศที่สนับสนุนการมีวินัยในตนเอง คือมีบรรยากาศแห่งความเป็นประชาธิปไตย มีการอยู่ร่วมกันทั้งเด็กและผู้ใหญ่ที่มีการยอมรับซึ่งกันและกัน มีการดูแลช่วยเหลือเกื้อกูลกันเท่าที่จะทำได้ มีการให้กำลังใจเพื่อให้เด็กทำสิ่งต่างๆจนประสบความสำเร็จ และให้โอกาสที่จะได้รับความสำเร็จในการทำสิ่งต่างๆอย่างเท่าเทียมกัน
- การจัดชั้นเรียน ซึ่งประกอบด้วยการจัดการใน 3 ส่วน ได้แก่การจัดการด้านกายภาพคือการจัดเรื่องพื้นที่ใช้สอย พื้นที่ในการทำกิจกรรม พื้นที่ในการจัดวางอุปกรณ์ เครื่องใช้ และช่องทางจราจรให้มีความสะดวก มีความพอเพียงในการทำกิจกรรมเพื่อไม่ให้เกิดการกระทบกระทั่งกัน การจัดการด้านจิตภาพ ได้แก่การจัดให้ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข มีสิทธิและหน้าที่ที่เท่าเทียมกันและมีความเคารพในสิทธิหน้าที่ของแต่ละคน นำไปสู่การมีวินัยในตนเอง การจัดการส่วนที่สามคือการจัดการด้านสังคมภาพ เป็นการจัดการเรื่องข้อกำหนด กฏเกณฑ์ กติกา ข้อตกลงต่างๆที่จะให้การดำเนินกิจกรรมประจำวันเป็นไปอย่างราบรื่น ซึ่งการตกลงเหล่านี้ ครูต้องเปิดโอกาสให้เด็กมีสิทธิและมีส่วนในการแสดงความคิดเห็น ร่วมตกลง หลังจากนั้นจะต้องร่วมกันปฏิบัติและดูแลให้ทุกคนปฏิบัติตามข้อตกลงนั้นๆตลอดเวลา การจัดการชั้นเรียนดังกล่าวจะเป็นวิธีการหนึ่งในการฝึกฝนให้เด็กรู้หน้าที่ มีความรับผิดชอบและมีวินีย
การพัฒนาพฤติกรรมความมีวินัยในตนเองของเด็กปฐมวัย จึงเริ่มโดยการฝึกหัดเกี่ยวกับพฤติกรรมในกิจวัตรประจำวัน การทำกิจกรรมประจำวันที่เป็นไปตามกติกา กฎ ระเบียบ ข้อตกลงต่างๆโดยการแนะนำ ฝึกฝน ให้การสนับสนุนและการเป็นตัวแบบของผู้ใหญ่ ส่วนการสังเกตพฤติกรรมนั้นสามารถสังเกตขณะที่เด็กทำกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเกิดวินัยในตนเอง และบันทึกไว้ในแบบบันทึกเพื่อนำไปสู่การตัดสินใจในการจัดประสบการณ์ของครูต่อไป
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น